Turizm sektörünün gelişmesi, bazı durumlarda insan ve çevre hayatını tehdit eden boyutlara neden olabiliyor. Turizmde hedeflenen maksimum kar için çevreyi ve insan hayatını hiçe sayan uygulamalar da böylelikle yaygınlaşabiliyor. Sürdürülebilir turizm kavramı ise turizmde insan ve çevrenin başrolde olduğu sosyal, ekonomik ve çevresel unsurları korumayı ve geleceğe taşımayı hedefler. Peki geniş tanımı ile sürdürülebilir turizm nedir, ne işe yarar ve Türkiye’de sürdürülebilir turizm örnekleri nelerdir?
Sürdürülebilirlik, pek çok alanda ele alınan kapsayıcı bir kavramdır. Turizmde sürdürülebilirlik ise yeşil turizmin kendini göstermesiyle ortaya çıkan bir önemli bir ifadedir. Dünya Turizm Örgütünün tanımına göre sürdürülebilir turizm: “mevcut ve gelecekteki ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerini tam olarak hesaba katan, ziyaretçilerin, endüstrinin, çevrenin ve ev sahibi toplulukların ihtiyaçlarını karşılayan turizm.” olarak ifade edilir.
Turizmde belli bir çevreyi endüstri ve kar odaklı kullanmaya yönelik hedefler yer alır. Sürdürülebilir turizm ise bu hedefi gerçekleştirirken çevresel kaynakları çevreye zarar vermeden kullanmayı, doğal miras ve biyolojik çeşitliliği de korumayı amaçlar. Sürdürülebilir turizm kapsamındaki konuları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Çevre topluluklarının sosyo-kültürel özgünlüğünü korumak,
- Ana ekolojik süreçleri bozmamak,
- Biyolojik çeşitliliğin korunmasına destek sağlamak,
- Çevredeki istihdamı ve gelir getirici olanakları çoğaltmak,
- Çevre, enerji ve insan kaynaklarının etkin şekilde kullanmak,
- Geleceğe yönelik sürdürülebilir kaynakları çoğaltmak.
Sürdürülebilir turizm örneklerine bakıldığı zaman çok çeşitli konularda uygulamalar yer aldığı görülür. Örneğin; coğrafi işaret belli bir coğrafyadaki yerelliğin korunması ve geleceğe taşınmasını sağlayan bir tescil belgesidir. O yöre veye coğrafyadaki ürünün korunmasına ve geleceğe ulaşması adına sürdürülebilir ekonomi ve turizm faaliyetleri yürütülür.
Yine ülkemizde sürdürülebilir turizme ve yeşil dönüşüme teşvik amacıyla ‘Yeşil Yıldız Belgesi’ uygulaması mevcuttur. Bu belge, turistik konaklama sağlayan işletmelerin çevreye daha duyarlı yapılaşma ve işletmecilik uygulamalarına teşvik ve tescil eden bir belgedir. Bir başka sürdürülebilir turizm örneği ise Spa-Welness hizmeti veren Tayland’dan Kamalaya Welness oteli.
Sürdürülebilir otel kategorisinde yer alan Kamalaya; çalışanlarına yönelik yeşil farkındalığı artırıcı eğitimler veriyor, yemek artıkları ve atık suları bahçelerde kullanılabilecek şekilde işliyor ve bölgedeki yetim çocuklara yönelik ücretsiz eğitim ve konaklama olanağı sunuyor. Kısacası günümüzdeki sürdürülebilir turizm işletmeleri, yer aldıkları çevrenin farkında olarak bu çevredeki tüm canlılara ve doğaya katkı sunacak faaliyetleri çoğaltıyorlar. Peki Türkiye’de sürdürülebilir turizm örnekleri hangi başlıklarda kendini gösteriyor?
Ankara’dan Sürdürülebilir Turizm Örneği: Çam Otel
Türkiye’de faaliyette bulunan otellerin bir kısmı sürdürülebilir otel kategorisinde yer alır. Belirlenen kriterleri karşılayan oteller arasındaki Ankara Çam Termal Hotel, çevreye duyarlı otellere verilen Yeşil Beş Yıldız Belgesinin ilgili kriterlerini uygulamasıyla öne çıkıyor. Otel, termal turizm hizmeti sunarken doğal kaynak sularını verimli şekilde kullanıyor. Organik bahçenin su ihtiyacını yağmur ve çevre sularından kullanırken farklı atıkları da geri dönüşüme kazandıracak şekilde işliyor.
Ankara’daki sürdürülebilir termal turizm konusunda öne çıkan Çam Hotel, enerji ihtiyacını da güneşten karşılıyor. Sıfır atık ve sağlıklı çevre konusundaki ilkeleri uygulamaya döken Çam Hotel’in bu alandaki politikasının detayları için Sürdürülebilirlik Politikamız sayfasına göz atabilirsiniz.
Sürdürülebilir Turizm Sertifikası Nedir?
Çevreye duyarlı tüketici ve turist sayısının artmasıyla turizm işletmelerinin de bu yönde uygulamalar geliştirdiğini biliniyor. Türkiye’de bu uygulamalar, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı (TGA) ve Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi (GSTC ) işbirliği ile Sürdürülebilir Turizm Programı ve Sertifikası kapsamında ele alınıyor.
Sürdürülebilir turizm sertifikası kısaca doğal, yerel ve sosyal çevreyi önemseyerek sürdürülebilir ilkeleri uygulamaya döken işletmelerinin aldığı bir belgedir. Turizm işletmelerinin sürdürülebilir politikayı benimseyip uyguladığını bu belge aracılığıyla görebilirsiniz.
Sürdürülebilir Turizmin Boyutları Nelerdir?
Sürdürülebilir turizm aşamaları olarak ifade edilen boyutlar, Türkiye’de sürdürülebilir turizm endüstri olma kriterlerini içerir. Doğal, sosyal ve kültürel unsurları koruma ve kullanma dengesini kapsayan sürdürülebilir turizm aşamaları, toplam 3 boyuttan oluşur. Sürdürülebilir Turizm Programı kapsamında yer verilen 3 aşama sonucunda ilgili işletme sürdürülebilir turizm sertifikası almaya hak kazanır. TGA ve GSTC iş birliğiyle yayımlanan Türkiye Sürdürülebilir Turizm Programındaki sürdürülebilir turizm aşamaları şu şekildedir:
1.Aşama
Türkiye’deki turizm işletmelerinin uyması gereken zorunlu ilke ve konuları kapsar. Türkiye Sürdürülebilir Turizm Programının %30’u oluşturur. Programın bu ilk aşamasında uyulması gereken temel konu başlıkları şöyledir:
- Sürdürülebilir Yönetim
- Sosyo-Ekonomik Etkiler
- Kültürel Etkiler
- Çevresel Etkiler
Konaklama tesislerinin uyması gereken tüm kriterleri ve detaylı açıklamalarını Sürdürülebilir Turizm 1. Aşama Kriterleri adlı belgeden ulaşabilirsiniz.
2.Aşama
Türkiye Sürdürülebilir Turizm Programının %70’i oluşturan ikinci aşama, toplam 15 kritere göre detaylandırılır. Birinci aşamada belirlenen 14 kriter karşılandıktan sonra ikinci aşama kriterlerine geçilir. Bu kriterler de şöyledir:
- Sürdürülebilir Uygulamalar ve Materyaller
- Destinasyonun Katılımı
- Yerel Halkın /Bölge Halkının Desteklenmesi
- Yerel/Bölgesel İstihdam
- Fırsat Eşitliği
- İyi-Saygın Çalışma
- Yerel /Bölgesel Geçim Kaynakları
- Kültürel Mirasın Korunması
- Sera Gazı Emisyonları
- Taşımacılık
- Zararlı Maddeler
- Kirliliğin En Aza İndirilmesi
- Biyoçeşitliliğin Korunması
- Doğal Alanlara Ziyaretler
- Yaban Hayatı Etkileşimleri
Toplam 29 kriterin karşılanması programın büyük ölçüde tamamlandığını ifade eder.
3. Aşama
Son aşamayı içeren üçüncü aşama, ilgili konu başlıklarında bilinçli hareket etmeyi ve uygulamaya geçmeyi kapsar. Birinci ve ikinci aşamadaki kriterlerle beraber toplam 42 kriterin tamamlanmasıyla üçüncü aşamada da uygulanmış olur. Bu kriterler şu şekildedir:
- Doğru Tanıtım
- Uyum
- Etki ve Bütünlük
- Karadaki Su ve Mülkiyet Hakları
- Bilgi ve Yorumlama
- Yerel/ Bölgesel Girişimciler
- İstismar ve Taciz
- Topluma Hizmet Faaliyetleri
- Kültürel Etkileşimler
- Eserler
- İstilacı Türler
- Hayvan Sağlığı ve Refahı
- Yaban Hayatı Avcılığı ve Ticareti
Görüldüğü üzere turizmde sürdürülebilirlik tek bir çalışma veya konu ile sınırlı değil. Samimi hareket etmek, çevre hassasiyetlerinin farkında olmak ve bunu uygulamaya yansıtmak, sürdürülebilirlik konusunda oldukça önemli unsurlardır. Hem dünyadaki hem de Türkiye’deki tüketicilerin çevre hassasiyetlerinin ve ihtiyaçlarının farkında olarak kapsamlı bir sürdürülebilir turizm planlamasına ihtiyaç olduğu da aşikardır. Bunu benimseyen turizm işletmelerinin de hem konuklar hem de yetkililer tarafından tescillendiğini de biliyoruz.
Sürdürülebilir turizm nedir, sürdürülebilir turizm örnekleri nelerdir sorularını yanıtladık.
Ülkemizde sürdürülebilir faaliyetlerde bulunmaya ve çevre-insan hassasiyetini korumayı sürdüren Çam Termal Hotel’in konforlu ve güvenli konaklama hizmetlerini keşfedebilirsiniz.
