İnsan beyni, büyüleyicidir. İçindeki gizemleri henüz bilim insanlarının bile çözemediği bu güçlü organ, bizi bütün öteki canlılardan ayırmakta. Buna rağmen henüz, beynin gizemlerini çözebilmiş değiliz. Ne kadarını kullanıyoruz? Nasıl öğreniyor ve hatırlıyoruz? Ego, korku, mutluluk, kahkaha beynin neresinden geliyor? Belki bu soruların cevabını henüz bilmiyoruz ama beyni geliştirebileceğimizi biliyoruz. Beyin egzersizleri ile, tıpkı kaslarımız gibi beynimizi de geliştirebiliriz!
Bu egzersizler sayesinde hem okulda hem de işte daha başarılı olabilir, sosyal hayatımızda daha tatmin edici ilişkilere sahip olabiliriz. İşte, daha güçlü bir hafıza ve daha kıvrak bir zeka için kullanabileceğiniz beyin egzersizleri!
İki insan düşünelim. Beraber bir olay yaşamışlar. Bunu bize anlatıyorlar. İlki olayın başını, olay anını ve sonrasını özetliyor. İkincisi ise adeta kelimeleri ile gözlerimizin önünde bir resim oluşturuyor. İkisi de aynı olayı yaşamışlar. Peki, işin sırrı nedir? Zengin bir kelime haznesi, anlatılan şeyi daha renkli bir hale getirir. Bu etkiyi sadece estetik açıdan düşünmeyin. Bu kelime haznesi sayesinde, anlattığınız şey daha inandırıcı, sattığınız ürün daha cazibeli olabilir. Zengin bir kelime dağarcığına sahip olmak için birbirinden farklı beyin egzersizleri yapmak mümkün. Bunlardan ilki, elbette kitap okumak. Kitap okuma, beyin egzersizleri arasında en etkili olanlardan bir tanesi. Hayal gücünü beşler, kelime sayınızı arttırır, deneyiminiz olmayan olaylarda bile doğru kararlar vermenizi ve karşınızdaki kişi ile empati yapabilmenizi sağlar. Bir beyin egzersizi olarak kitap okumak, biraz zaman alıcı olabiliyor. Bunun yerine sesli kitapları dinlemeyi tercih edebilirsiniz. Etkili bir beyin egzersizi olan sesli kitaplar, özellikle araba kullanırken ya da toplu taşıma ile seyahat ederken zamanınızı etkili değerlendirmenizi sağlar.
Algımız, kısa yollar ve hızlı çözümler üretmeye yönelik olarak çalışır. Bu yüzden yabancı olan genelde korku verir, ve tanıdık olan samimi gelir. Kendimizi bu şekilde sürekli asian olduğumuz şeylerle çevirmek her ne kadar bize kısa vadede konfor hissi verse de, uzun vadede hem hayatı sıkıcılaştırır hem de beynin gelişmesini engeller. Alışkanlıklarınızı yıkan basit bir takım beyin egzersizleri sayesinde daha fazla gelişme sağlayabilirsiniz. Çok basit ve her gün uygulanabilir bir örnek ile başlayalım. Bir sabah kalktınız. Tuvalete gittiniz. Dişlerinizi fırçalayacaksınız. Dış fırçanız hangi elinizde? Cevap genelde baskın olan eliniz, yani sağlaklar için sağ el ve solaklar için sol el olacaktır. Bunun yerine daha az baskın olan elinizi denemeye ne dersiniz? Basit gibi görünüyor, öyle değil mi? Ancak bunu birkaç hafta boyunca yapmak, beyninizi farklı bir şekilde çalıştırmanızı sağlayacaktır. Aynı şekilde çorbanızı baskın olmayan elinizle içebilir, bardağınızı baskın olmayan elinizle tutabilirsiniz. Bu tarz minik alışkanlıkları yıkarak beyin egzersizleri yapabilir ve sınırlarınızı keşfedebilirsiniz.
Gün boyunca etrafımızı saran nesneler, bizim dünyaya nasıl baktığımızı da şekillendiriyor. Bunlar arasında özellikle sıradan olanlar, aslında büyük bir önem taşıyor. Nesnelerle alakalı bir takım basit beyin egzersizleri sayesinde, ilginizi kuvvetlendirmeniz mümkün! Tanımlama Oyunu: Bu egzersiz için yerinizden kalkmanıza bile gerek yok! Oturduğunuz yerden etrafınızdaki eşyalara bakın. Halinin yatağın örtüsü, dolap kapakları… Şimdi kendinize bir nesne seçin ve bu nesneyi farklı kelimeler seçerek betimlemeye çalışın. En azından beş kelime bulmak için kendinizi zorlayın. Daha sonra, bir diğerine geçin. Bu şekilde, daha zengin bir tanımlana kabiliyetine sahip olabilirsiniz. Benzetme Oyunu: Bu alıştırma için de yerinizden kalkmanıza gerek yok. Gördüğünüz gibi, beyin egzersizleri bedeni pek terletmiyor. Yine etrafınızdaki objelere göz atın. Birini seçin, ve bunu başka bir şeye benzetmeye çalışın. Yine en az beş farklı alternatif bulmaya çabalayın. Bir süzgeç bir sinekliğe, bir bardak bir mumluğa, bir vazo bir saksıya benzetilebilir. Dokunarak Anlama Oyunu: Kendinizi evin kapısında hayal edin. Elinizi çantanın içerisine daldırmışsınız, anahtarınızı arıyorsunuz. Elinize temas eden nesneleri görmeden tanımaya çalışıyorsunuz. Telefon, cüzdan, bozuk paralar, kitap, kalem… Nerede bu anahtar? Hah, işte o tanıdık metal doku… Aralarında büyük farklar olan nesneleri tanımak kolay. Peki ya benzer olanlar? Beyin egzersizleri arasında nesnelere bakış atınızı değiştirebilecek bir tanesi, bozuk paralarla yapılabilir. farklı bozuk paraları gözleriniz kapalı dokunarak tanımaya çalışın. Aralarındaki fark küçük, ama önemli. İşi bir adım ileriye götürmek için dokunduğunuz paraların ederini hesaplamaya çalışabilirsiniz.
Beyin egzersizleri ile sadece hafızanız ya da algınızı değil, yaratıcılığınızı da besleyebilirsiniz. Bunu yapmanın yolu, yine dünyaya farklı bir açıdan bakmaktan geçiyor. Bunun için, size birkaç önerimiz var. Bir Kelime Bin Kelime: Bu egzersiz için kendinize uzun bir kelime seçin. Telekomünikasyon, Çekoslovakya, ademimerkeziyetçilik bunlardan bazıları olabilir. Sonra bu kelimenin içerisindeki öteki kelimeleri bulmaya çalışın. Harflerin yerlerini değiştirin, ekleri kök yapın ve kelime türetin. Bir kelimeden kaç kelime çıkarabileceğinizi bulmaya çalışın. Kendinizi daha da sınamak isterseniz, bunu zamana karşı yapabilirsiniz. Alfabetik Sıralama: Pek çok şey, alfabetik olarak sıralanmamıştır. Haftanın günleri, yılın ayları, mevsimler, gezegenler, burçlar… Bunların sırası kendi özgün kurallarına göre belirlenir. Bunların hepsini alfabetik sıralamaya çalışın. Daha sonra tersine alfabetik sıralayın. Bunlar sizi kesmedi mi? Bu kelimeleri uzunluklarına göre sıralayabilir, en kısadan en uzuna ya da en uzundan en kiraya gidebilirsiniz. Bu beyin egzersizleri her zaman ezbere bildiğimiz kavramlara başka bir bakış açısı ile yaklaşmanızı sağlayacaktır. Baş Harfi Ben: İsminizin ilk harfi nedir? Bu harfle başlayan sıfatlar neler? Hangileri sizi tanımlıyor? Bir Murat “müşkülpesent” de olabilir “maharetli” de. Kendiniz için sıfatları düşündükten sonra, hayatınızdaki öteki kişileri düşünün. Her birinin ismi ile başlayan sıfatları keşfetmeye çalışın. Bu eğlenceli beyin egzersizleri bütün aileye keyif verebilir.
Atasözleri klişe de olsa doğrular. “Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur” diyenler boşa konuşmuyorlardı. Beyin egzersizleri arasında en önemlisi, beden ile bunu birleştirmek. Doğa manzaraları eşliğinde açık havada zaman geçirmek, beyninizi dinlendirir. Modern dünyada sürekli bilgisayara bakıyoruz. Kendimizi kimi zaman bir bilgi bombardımanı altında buluyoruz. Arada bir uzaklaşmak, pili yeniden doldurmak gerek. Bunu yapmak için kendinizi doğaya verin. Doğada da beyin egzersizlerine devam edebilirsiniz. Tespit Oyunu: Şehirden uzaklaştınız, güzel bir ormandasınız. Sırtınızı bir ağaca yaslayın ve gözlerinizi kapatın. Neler duyuyorsunuz? En yakınınızda yaprak hışırtıları, oturduğunuz yerde dalların ve toprağın sesi… Uzaktan gene kuş cıvıltıları, yaklaşan arabaların homurtusu, insan sesleri… Bu sesleri tespit etmek için zaman ayırmak, hem beyi egzersizleri arasında en keyiflilerinden bir tanesi olacaktır hem de size meditasyon yapma imkanı sunacaktır. Renk Oyunu: Şimdi gözlerinizi açın. Bir ormanda, bir deniz kıyısında, gol kenarında, belki bir yaylada ya da dağdasınız. Nerede olursanız olun etrafınızdaki renkler, bilgisayar ekranından bile daha canlı daha kaliteli, daha HD! Bu renklerden birini seçin ve etrafta bu renkten olan objeleri tespit etmeye çalışın. Kırmızı bir elma, kırımızı bir kuş, kırmızı bir çiçek… Aynı oyunu bir rengin tonları için de yapabilirsiniz. Koyu yeşil yapraklar, açık yeşil tomurcuklar, haki yeşili meyveler, sarıya çalan yeşilde çimenler. Renklerle ilgili bu beyin egzersizleri hem sizin hem de çocukların hoşuna gidecektir. Yolunu Bulma Oyunu: Hemen uyaralım, bu egzersiz kimi yerlerde biraz tehlikeli olabilir. Kendinizi doğaya attınız. Telefonunuzun sesini kapatıp arka cebinize koyun. Şimdi doğada bir yürüyüş zamanı. Bunu yaparken akıllı telefonunuza harita özelliğini kullanmamaya çalışın. Oteliniz neredeydi? Arabanız ne yönde kaldı? Kaybolmadan ne kadar derine gidebilirsiniz? Dönüş yolunu nasıl bulabilirsiniz? Kendinize doğru yolu tespit edebilmek için giderken bazı ipuçları belirleyin. Tuhaf görünümlü bir kaya, geniş dalları olan bir ağaç, ya da bir su kenarı. Dönüş yolunda bu ipuçlarını takip edin ve harita kullanmamaya çalışın. Hafızanızı kuvvetlendirecek olan bu egzersiz, aynı zamanda eğlenceli de olabilir! Başlangıçta da belirttiğimiz gibi, beynimiz alsında bedenimizdeki öteki kaslar gibidir. Onu da geliştirmek için bir takım egzersizler yapmak gerekir. Bu egzersizleri düzenli bir şekilde yapmak, sizi hayatta ileri taşıyabilir. Kavramları daha iyi kullanan, kendini daha iyi ifade eden, daha doğru kelimeleri seçen biri haline gelebilirsiniz. Bu beyin egzersizleri sayesinde dünyaya bakış atınız değişebilir ve kendinize dair daha önce keşfetmediğiniz yeni şeylerin farkına varabilirsiniz.