Hepimiz doğada vakit geçirmenin kendimizi ne kadar iyi hissettirdiğini biliriz. Ormanın sesleri, ağaçların görkemi ve kokusu, yaprakların arasından sızan güneş ışığı, temiz hava gibi unsurlar bize huzur verir. Stres ve endişen arınırız. Böylece zihnimiz de berraklaşmaya başlar ve daha iyi düşünmeye başlarız. Doğada olmak enerji ve canlılığımızı bize geri kazandırır. Peki orman nedir? Ne gibi özellikler vardır? Ayrıntılar bu derlemede!
Orman Nedir?
Orman, dünyanın nefesi ve çok sayıda yaşam formunu destekleyen ağaçlardan oluşan karmaşık bir ekosistemdir. Bir ekosistem, aynı çevrede hayatta kalan ve birbiriyle etkileşime giren hayvanlar, bitkiler ve mikroorganizmalar topluluğu olarak tanımlanır. Ekosistemler küçük ve büyük olabilir. Mesela; sıcaklık, güneş ışığı ve oksijen gibi çevrenin fiziksel faktörleriyle birlikte yaşayan canlıların yaşadığı bir orman ekosistemdir. Ağaçlar, ormanın içinde bulunabilecek hayvan ve bitki türlerini yönelik özel bir ortam yaratmaya yardımcı olur. Ağaçlar ormanın da genel olarak doğanın da önemli bir bileşenidir. Havayı temizler, sıcak günlerde bizi serinletir, geceleri ısıyı korur ve adeta sesleri emer. Dolayısıyla orman nedir, gibi çok kapsamlı bir konuya değinirken ağaçlardan bahsetmemek olmaz.
Ormanlar, dünyanın en yoğun, en çeşitli yaşam türlerinden bazıları için hayati bir altyapı sağlar. Dünya üzerindeki tüm toprakların üçte birini ormanlar kapsamaktadır. Sayısız türün yanı sıra 1,6 milyara yakın insanın geçim kaynağını da ormanlar destekler. Böyle önemli bir doğal varlık olduğu için ormanlık arazilerin düzenli olarak korunması da insanların sorumluluğu altındadır.
Dünya Ormancılık Günü
Orman nedir sorumuza ormanın çeşitli özelliklerine değinerek devam edelim. Birleşmiş Millet öncülüğünde, dünyanın dört bir yanındaki ormanlık arazilerin hayati değerini bilmek ve orman bakımlarındaki kötü duruma dikkat çekmek için 21 Mart Dünya Ormancılık Günü ilan edilir. İlk olarak 21 Mart 2013 tarihinde kutlanan bu önemli gün yetersiz bakımlara, orman yangınlarına, ormanların bugünkü durumuna dikkat çekmek için de bir fırsattır.
Ormanın Sayısız Faydası
Ormanın ağaçlardan oluşan, pek çok canlı yaşam biçiminin evi olan bir ekosistem olduğunu öğrendik. Orman nedir, gibi bir soruya yanıt verebildikten sonra faydalarını da öğrenirsek onu daha iyi öğrenmiş oluruz. İşte ormanın hayati faydalarından bazıları!
1) Nefes almanıza yardımcı olur
Ormanlar sahip oldukları oksijeni kendi alanından dışarıya pompalar. Biz canlılar da bu sayede daha kolay ve rahat nefes alırız. Araştırmalar tek bir yapraklı ağacın günde iki ile on kişi arasındaki insanın bir günlük oksijen ihtiyacını üretebildiğini gösterir. Yani bir ormana ya da ağaçlara yalnızca doğal ortam olarak değil oksijen kaynağı olarak da düşünebiliriz.
2) Ormanlar ağaçlardan fazlasıdır
Bilinen tüm türlerin yarısına yakını karada yaşar. Karada yaşayanların da yüzde sekseni olmak üzere ormanlarda yaşar. Bu açıdan biyoçeşitliliğin çok zengin olduğu bir ortamdır. Bu çeşitlilik, özellikle tropikal yağmur ormanlarında görülür. Ender bulunan papağanlardan nesli tükenmekte olan maymunlara kadar hemen her türlü canlıyı ormanlarda görebilirsiniz.
3) İnsanlar da ormanda yaşarlar
Verilere göre 300 milyona yakın insan yerel ormanlara yaşar. Bu sayının içindeki 60 milyon civarı insan ise kendi bölgelerindeki yerlilerdir. Ormanı çevreleyen yerler boyunca ya da ormanın yakınlarında da milyonlarca insan yaşamını sürdürür.
4) Ormanlar bizi serinletir
Ağaçlar güneş ışığına karşı bir gölgelik işlevi de görür. Kentlerin içindeki ağaçlar binaların serin kalmasını sağlar. Bu da klimalara duyulan ihtiyaçları azaltır. Büyük ormanlar bölgesel sıcaklıkları önleyip düzenleyerek insan için riskli olayların üstesinden de gelebilir.
5) Atmosfer koşullarını etkiler
Büyük ormanlar bölgesel hava şartlarını ve düzenlerini etkiler. Hatta kendi içlerinde kendilerine özgü iklimleri bile yaratabilirler. Mesela Amazon, yalnızca düzenli yağış miktarı ve yakınlarındaki tarım arazilerini oluşturmaz. Kuzey Amerika’daki pek çok bölgeye kadar uzanır ve oradaki atmosfer koşullarını iyileştirir.
6) Ormanlar sele karşı savaşır
Maddeleri arttırdıkça orman nedir sorusuna verdiğimiz yanıtı da daha iyi anlıyoruz. Ağaç kökleri özellikle şiddetli yağmura karşı savaşan önemli müttefiklerdir. Toprağın, bir sel baskınını emmesine yardımcı olur ve bu sayede akışı yavaşlatarak toprak kaybını önler. Bu özelliği, sel sırasında yaşanacak maddi zararların önüne geçebildiğini de gösterir.
7) Kirli toprağı temizler
Toprağı yerinde tutmanın yanı sıra, ormanlar kirletici ve zararlı maddeleri de yok ederler. Ağaçlar bunları ya işlevsiz hale getirir ya da daha az tehlikeli duruma dönüştürür. Bu nitelik, ağaçların kanalizasyon taşması gibi talihsiz durumların da önüne geçebileceğini gösterir.
8) Bize ilaç sağlar
Ormanlar bol miktarda doğal ilaç sağlar. Astım ilacı olarak kullanılan teofilin kakao ağaçlarından meydana gelir örneğin. Kanserle mücadele özellikleri bilinen tüm bitkilerin yaklaşık yüzde yetmişi yağmur ormanlarından gelir.
9) Ormanlar istihdam alanıdır
Birleşmiş Millet raporlarına göre 1,6 milyardan fazla insan geçim kaynaklarını ormandan sağlar. 10 milyon insan doğrudan orman yönetimi ve orman koruma görevlerinde çalışırken kereste üretimi ve kereste dışı ürünler de ormanın yarattığı iş olanakları arasındadır.
10) Akiferlerin dolumunu sağlar
Ormanlar adeta devasa süngerler gibidir. Akıntının yuvarlanmasına izin vermek yerine onu yakalar. Hepsini emmese dahi akıntının şiddetini önemli ölçüde azaltır. Köklerini aşan su, dünyadaki içme, temizlik ve sulama için önemli olan yer altı su kaynaklarını yenilemek adına akiferlere akıyor.
11) Toprak çeşitliliğine sahiptir
Toprak; iklim, jeoloji, yağış miktarı ve bitki örtüsündeki değişimlerden etkilenen orman ekosisteminin bir özelliğidir. Ilıman ormanların toprağı daha bereketlidir çünkü ağaçların yaprakları her sonbaharda yere düşer. Bu yapraklar, orman toprağında bulunan organik maddelere katkıda bulunur.
Eski yapraklar bakteri ve mantarlar için bir besin kaynağı haline gelir. Bu organizmalar yaprakların ve diğer organik maddelerin parçalanmasını kolaylaştırır. Ayrışma, orman ekosistemindeki yaşayan ağaçlara ve bitkilere daha fazla besin sağladığı için orman toprağını da doğrudan zenginleştirir. Bununla birlikte, tropikal yağmur ormanlarındaki toprağın, şiddetli yağışlar nedeniyle olumsuz yönde etkilendiği de bilinir. Sabit yağmur, ağaçların onlardan faydalanabilmesinden önce toprak besinlerini aşındırır.
12) Orman zemini yaşama zenginlik katar
Ormanın zemini, bir orman ekosisteminin en belirgin özelliklerinin başını çeker. Toprak yüzeyine düşen yapraklar, saplar, dallar ve kabuklardan oluşur. Bir orman yüzeyi ayrıca organik ve inorganik maddeleri de içerir. Mantarlar, bakteriler ve diğer mikroorganizmalar gibi birçok canlı organizma burada yaşar. Besin ve mineraller bakımından da zengindir.
Amazon Yağmur Ormanları
Orman nedir gibi sayfalarca anlatılacak bir soruya dünyanın en büyük ormanını anlatarak devam edelim. Amazon, yaklaşık 2.1 milyon kilometrekarelik bir alanı kaplar. Ortalama 390 milyar ağaçlık devasa bir alana ev sahipliği yapar. Amazon, dünyanın en büyük, en çeşitli tropikal yağmur ormanıdır. Amazon, her yıl büyük miktarlarda yağmur üreterek su döngüsünü etkiler. Amazon’dan gelen nem, Ortama Amerika’daki yağış miktarlarını önemli derecede etkiler. En az 40 bin bitki türü, 2.5 milyon böcek, iki binden fazla balık ve 400’den fazla da memeli türü burada yaşar. Tüm kuş türlerinin beşte biri Amazon yağmur ormanlarında yaşar. Şimdi tüm bu bilgilerin ışığında orman nedir, desek, orman yaşamdır, canlılıktır, hayattır, temizliktir diyebiliriz herhalde.
Orman Banyosu Nedir? Nasıl Yapılır?
Doğada geçireceğimiz çok az zamanında dahi sağlığımızı olumlu yönde etkileyeceği açıktır. Birkaç saatlik bir orman banyosu, teknolojiden uzaklaşmanıza ve yavaşlamanıza yardım eder. Orman banyosu kabaca; doğaya karışmaktır. Sizi yaşadığınız ana getirir ve rahatlatır. Bunun için kendinize uygun bir yer bulmak önemlidir. Nemli toprak kokusu seviyorsanız ona göre bir ormanlık alanda daha rahat hissedersiniz. Ormanın etkileri de böylece güçlenir. Mesela belki de kırsal bir alanda ya da çocukluğunuzu, güzel zamanlarınızı hatırlatan bir yeriniz vardır. Oraya gidebilirsiniz. Bu yerler size özel olacağı için onlarla kuracağınız bağlantı oldukça güçlü olur. Peki nasıl yapılır bu orman banyosu?
Orman Banyosu Uygulaması
Önce kendine ormanlık bir arazi bul. Telefon, kamera gibi teknolojik şeyleri geride bıraktığından emin ol. Amaçsızca ve hızlanmadan yürü. Tabiri caizse burnunu takip et yeter. Bir yere varmaya çalışmadan yalnızca yürü. Hiçbir yere gitmiyorsun. Doğanın içine karış, onun seslerini, kokusunu, manzaralarını deneyimle. Orman banyosu yapıp kendini akışa bırakmanın yolu beş duyu organın. Tabiat; kulağına, gözüne, burnuna, el ve ayaklarına dokunsun. Ağaçların dallarına konan kuşları, rüzgarı sesini, yaprakların hışırtısını dinle. Yaprakların arasından süzülen güneş ışığına bak. Ormanı kokla. Sonra güzel bir ağacın yanında uzanıp kendini sakinliğe kaptır. Tüm bunları yaptıktan sonra doğa ile bağlantı kurmaya geçmek işten bile değil.
